1) De Nieuwe Boer is .... biologisch met:

• Michael de Wilde (directeur Bionext)
• Frederiek van Lienen (Biodiversity in Business)
• Andrea Almasi (Prov. N-Brabant)

Er is een groeiende behoefte aan meer biologische en agro-ecologische landbouw in Nederland, vanwege hun positieve invloed op bodems, (vasthouden van) grondwater, biodiversiteit, klimaat. Provincie Brabant wil in 2030 15% biologische landbouw gerealiseerd hebben. Boeren willen ook, mits er afzet is. De inleiders bespreken met elkaar hoe we dit voor elkaar kunnen krijgen, en wat ervoor nodig is in de keten en in regelgeving.

2) De Nieuwe Boer .... heeft een goed inkomen en vertrouwen in de toekomst met:

• Guus Geurts (Voedsel Anders)
• Erik Jan v.d. Brink (boer)
• Annemiek Canjels (Prov. Limburg)
• Jelleke de Nooy - van Tol als moderator (vz. Nieuwe Netwerk, Catalyst4Change)

Hoe kun je zorgen voor goede verdienmodellen, als boeren gaan extensiveren. Welke realistische oplossingsrichtingen zijn er en hoe kunnen die we die toepassen?

3) De nieuwe boer is .... een natuurlijke veehouder met:

• Gerdien Kleijer (dierenarts, zelfstandig adviseur)
• Janna van der Meer en Jeroen de Vries (bestuursleden Platform Natuurlijke Veehouderij (PNV))

Platform Natuurlijke Veehouderij (PNV) is een beweging waarin boeren, dierenartsen en andere geïnteresseerden samen werken aan het gezond produceren van voedsel. Dat gebeurt met name op het vlak van inzet van kruiden, planten, bomen en natuurlijke middelen om vee gezond te houden.
PNV werkt internationaal samen met landen als India en Ethiopië via Natural Livestock Farming. PNV heeft een visie op leren in de praktijk waarbij dier, boer, dierenarts en leefomgeving centraal staan. Je hoort meer over praktische mogelijkheden van de praktijkgerichte werkwijze.

4) De Nieuwe Boer is .... plantaardige eiwitboer en ketenpartner met:

• Marieke Lameris (LekkerLupine.nl)
• John Heesakkers (Janmiekeshoeve (www.janmiekeshoeve.nl), teler voor Lekker Lupine en deelnemer Lupeel)

De vraag naar (productie van) plantaardige eiwitten neemt snel toe. Als vleesvervanger, voor mensen die vegan willen eten, maar ook in andere toepassingen. bovendien zijn peulvruchten goed voor bodem en water en binden stikstof.
Marieke Lameris geeft een overzicht van de ontwikkelingen in NL en EU; een van de plantaardige eiwittelers uit Brabant vertelt zijn ervaringen. In de workshop bespreken we hoe de afzet en de keten voor plantaardig eiwit beter georganiseerd kan worden.

5) De Nieuwe Boer .... onderhoudt de kringloop met:

• Herre Bartlema (Nederlands Centrum voor de Ontwikkeling van Kringloopprecisiebemesting (NCOK))
• Wim de Hoop (Kenniscentrum voor groene groei (KCGG))
• Stefan Thelosen (kalverhouder, bestuurslid ZLTO afd. Someren en Deelnemer in PPS Betere Stal Betere Mest Betere Oogsten)
• Noud Janssen als moderator (Voorzitter Agrivaknet, Branche organisatie voor agrarische bedrijfsadviseurs)

De boer van de toekomst koppelt hoge productiviteit aan duurzaamheid
Slim en rendabel naar 0-emissie

• Emissiereductie stal gekoppeld aan precisiebemesting
• Koolstofopbouw in de bodem
• Verbetering biodiversiteit
• Kunstmestvervanging

Kringlooplandbouw is de renaissance van gemengde bedrijf
Samenwerking tussen veehouderij, akkerbouw en tuinbouw

6) De Nieuwe Boer is .... datagedreven met:

• Tjerk Hof (melkveehouder en bestuurslid van stichting Boer en Data)
• Tamme van der Wal (directeur BioScope, een databedrijf voor de agrarische sector).

Steeds meer partijen rondom de boer maken gebruik van gegevens om de bedrijfsprocessen te optimaliseren. De boer zelf kan echter ook veel baat hebben bij data, analyse en besluitvormingsondersteunende scenario’s. Juist ook als het gaat om de nieuwe balans tussen productiviteit en de zorg voor biodiversiteit, milieu, klimaat, bodem en voedselkwaliteit. In deze workshop onderzoeken we de balans tussen de waarde van data en de kwetsbaarheid van het delen daarvan. Hiervoor heeft BO Akkerbouw bijvoorbeeld een gedragscode datagebruik ontwikkeld.

7) De Nieuwe Boer is .... waterbeheerder met:

• Annelies Balkema (waterschap De Dommel)
• Peter Kerkhofs (Agrarische Natuur Vereniging Midden Brabant)
• Edo Dijkman (Netwerk Land en Water / CLM Onderzoek en Advies BV)

De droogte is ook dit jaar weer een groot thema. Waterschappen, drinkwatermaatschappijen en boeren lijken daarin soms tegengestelde belangen te hebben, echter, met een iets andere kijk blijken de belangen juist samen te vallen. In tijden van grote regenval moet er afgevoerd worden, in tijden van droogte moet er vastgehouden worden. De overgang tussen die twee toestanden is ingewikkeld, waar boeren, waterschappen en andere belanghebbenden mogelijkheden zien om daar juist beter in samen te werken. Meer organische stof in de bodem bijvoorbeeld leidt tot een betere ‘spons’ werking en buffering van extreme regenval en langere droogte.

8) De Nieuwe Boer is .... een duurzame pachter met:

• Renee Zijlstra (Biodiversity in Business)
• Andrea Almasi (Prov. N-Brabant)
• Klarien Klingen (Toekomst- boeren, Fed. Agroecologische Boeren)

In het verduurzamen van de landbouw is ons pachtsysteem een van de problemen. Boeren investeren namelijk niet in hun bodems als ze niet zeker zijn van langjarige pacht. Dit jaar is er een netwerk ‘duurzame pacht’ opgericht. De toekomstboeren zorgden in 2020 al voor een inzichtelijke verkenning over grond en pacht.
toekomstboeren.nl/duurzaam-pachtcontract
www.nysingh.nl/pachtblog/duurzaam-bodembeheer-en-pacht
In de workshop bespreken we wat er voor nodig is om duurzame pacht in NL te realiseren, welke stappen daarin gezet dienen te worden, en wat het voor de verschillende partijen betekent.

9) De Nieuwe Boer is .... regeneratief met

• Margriet Goris (TifN- onderzoek)
• Jan Hassink (WUR)
• Howard Koster (boer, Biesterhof.nl, community ‘Land van Ons’)

Met Regeneratieve (herstellende) Landbouw), bedoelen we vormen van landbouw die bijdragen aan herstel van ecosystemen, economie, sociale verbetering en aan persoonlijke zingeving/ plezier in je werk. In feite de 4 ‘opbrengsten’ die Commonland nastreeft met zijn aanpak. Er loopt ene 10jarig TiFN onderzoeksprogramma regeneratieve landbouw, waarin geleerd wordt van bestaande regeneratieve boeren, in een community of practice en waarbij ook wordt gekeken welke ondersteuning ‘gangbare’ boeren nodig hebben om de omslag naar regeneratief te maken. In deze workshop bespreken een regeneratieve boer en een onderzoeker met ons of en hoe de toekomst met regeneratieve landbouw eruit kan gaan zien.

10) De Nieuwe Boer is .... verbindend en verbredend met :

• Jet Proost (facilitator, Jet Proost Communicatie Advies)
• Age Opdam (boer Genneperhoeve)
• Judith van der Brugge (Judith van der Bruggen Projectbegeleiding, Duingoed)

Er zijn al veel boeren in Nederland die gekozen hebben voor een vorm van verbrede, multifunctionele landbouw. Dat varieert van een enkele functie erbij (camping of verkoop aan huis) tot een gemengd biologisch bedrijf met winkel en café en zorgtak. De boer en boerin gaan daarmee een verbinding aan met burgers, met vrijwilligers, met zorgvragers, met zorginstellingen. Dat vergt een geheel andere bedrijfsvoering en sociale vaardigheden. Wat komt er bij kijken? Waar loop je tegenaan? Wat zijn succesfactoren en wat de valkuilen? hoe draagt deze bedrijfsvorm bij aan een duurzame toekomst?

11) De Nieuwe Boer is .... gebiedsgericht met:

• Frederiek van Lienen (Biodiversity in Business)
• IJsbrand Snoeij (Land-Schap Advies, VALA / Markemodel)
• Bregje van Erve (ZuivelNL)

We zijn er inmiddels van doordrongen dat de verschillende problemen (stikstof, CO2, Ammoniak, bodemvruchtbaarheid, waterbeheer, landschapsbeheer, biodiversiteit) in hun samenhang aangepakt moeten worden. Een integrale benadering kan eigenlijk alleen als je, met de betrokkenen in een gebied samen, bekijkt en doorleeft hoe het gebied zich duurzaam kan ontwikkelen. Voor deze gebiedsgericht benadering staan de provincies aan de lat. Gelukkig zijn er voorbeelden in NL waar al langer gewerkt wordt met gebiedsontwikkeling. VALA in de achterhoek is ene mooi voorbeeld, die ook het Markemodel als democratische bestuursvorm hebben ontwikkeld. In deze workshop bespreken we met een betrokken boer en provincie Brabant hoe we integrale gebiedsontwikkeling handen en voeten kunnen geven.

12) De Nieuwe Boer is .... op zijn / haar toekomst voorbereid (onderwijs) met:

• Veerle Slegers (Comunicamos Advies))
• Jan van den Broek (boer)
• Maartje Verhulst( boerin)

Jonge boeren willen en moeten goed voorbereid zijn op hun toekomst, waarin de samenleving van hen verwacht dat ze waterbeheerder zijn, bijdragen aan biodiversiteit, en aan lokale ketens, diervriendelijk zijn en tegelijkertijd een voldoende inkomen verdienen met datgene waar hun hart ligt. om dat voor elkaar te krijgen moet het landbouwonderwijs drastisch veranderen. In deze workshop bespreken we hoe dat zou kunnen. Veerle Sleegers bespreekt de plannen die er zijn samen met twee boeren en met de deelnemers van deze workshop. Heb je ideeën? Kom meedoen.